متدهای موسیقی کودکان در تبریز
روش ارف
یکی از متدهای موسیقی کودکان در تبریز، اولین و رایج ترین متد در آموزش موسیقی به کودکان، متد “ارف” است. کارل ارف بر خلاقیت و بداهه پردازی تاکید زیادی داشت. اولین هدف موسیقی را پرورش خلاقیت و کشف توانایی های بالقوه کودکان می دانست. ویژگی مهمی که روش ارف دارد، درمانی بودن آن می باشد. روش ارف جهت درمان مشکلی همانند “تکلم” خیلی مفید. میتوان گفت در این حوزه معجزه موسیقی کودک را درک می نماییم.
در روش ارف جهت آموزش ریتم به کودکان از کلمات آشنا و ملموس مانند اسم حیوانات و اشیاء به کار می رود. او برای آموزش صداهای موسیقیایی، ابتدا از دو نت “سل و می” استفاده می نمود و پس از دو ماه آموزش سراغ نت های دیگر و اصوات دیگر می رفت. متد ارف یکی از روشهای متداول آموزش موسیقی به کودکان است که کودک را طی ۴ مرحله با موسیقی آشنا می نماید.
۱- تقلید کردن ۲- جستجو ۳- بداهه نوازی ۴- ترکیب و ساخت موسیقی، فرایند چهارگانه در روش ارف می باشند. این روش بدن و ذهن کودک را از راه آواز خواندن، رقصیدن، بازیگری و سازهای کوبه‌ای درگیر می نماید. سازهای کوبه ای سازهایی چون زیلوفون (Xylophones) و متالوفون (Metalophones) هستند که در دنیا به سازهای ارف معروف می باشند. صدا از راه آواز خواندن و شعر گفتن به اصطلاح گرم شود. بدن از راه کف زدن، بشکن زدن و پایکوبی برای همراهی با موسیقی آماده شود. در آخر نوبت به آموزش ساز می باشد که تمامی بدن را درگیر یادگیری می سازد.
روش کودالی (آموزش مفاهیم)
از دیگر متدهای موسیقی کودکان در تبریز “کودالی” می باشد که سواد موسیقی را در سه جنبه خواندن، نوشتن و تفکر موسیقی رشد می داد. به همین علت سنین سه تا پنج سالگی را از نظر تربیت موسیقی بر سایر سنین ارجح می دانست او معتقد می باشد تمرین جدی و کارگروهی هم توانایی کودک، و هم فرهنگ را پایه ریز و تقویت می نماید. او نیز موسیقی ها و آوازهای محلی به زبان مادری را بیشتر ترجیح می دهد. و می گوید بهتر است که کودک بعد از دستتیابی به آن ها به دنبال موسیقی های خارجی برود. او بر آواز خوانی و بازی های آوازی گروهی تاکید داشت جهت شروع آموزش سرایش از نت “سل و می” مورد استفاده قرار می داد.
فلسفه روش کودالی نسبت به دیگر روش های آموزش موسیقی به کودکان، بر آموزش “مفاهیم” استوار است. طبق نظر کودالی، آموزش موسیقی زمانی تاثیر گذار می باشد که دو اتفاق مهم رخ دهد: ۱- آموزش موسیقی از خردسالی آغاز شود. ۲- سواد موسیقیایی را از راه موسیقی عامیانه و فاخر بیاموزند.
در روش کودالی، آموزش موسیقی با خواندن، تسلط بر ریتم‌های اساسی و یادگیری گام ها به کمک حرکت دست‌ها آغاز می گردد.
حرکت دست ها به کودک کمک می نماید تا بتواند جایگاه نت ها را به راحتی تجسم نماید. زمانی که حرکت دست ها با خواندن نت ها (دو، رِ، می، فا، سل، لا، سی) ترکیب شود، موجب می گردد کودک روی گام بخواند و خارج نشود.
روش سوزوکی (روش زبان مادری)
یکی دیگر از متدهای موسیقی کودکان در تبریز سوزوکی است. سوزوکی یک ویولونیست ژاپنی بود که نظریه او بر این پایه می باشد که همانطور که کودک می تواند زمان مادری یا لهجه خاصی را یاد بگیرد و در سالهای اولیه زندگی اش به همان زبان صحبت نماید پس میتواند موسیقی را هم بیاموزد. این روش در ابتدا برای آموزش ویلون به کار می رفت. ولی در گذر زمان جهت آموزش سازهایی مانند، پیانو، فلوت و گیتار نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
سوزوکی این روش را با الهام از توانایی ذاتی کودک در یادگیری زبان مادری الگوبرداری کرد؛ به صورتی که قوانین اکتسابی زبان را در یادگیری موسیقی به کار برد و این روش را روشِ زبان مادری نامید. در این روش درست مانند یادگیری زبان، موسیقی از راه گوش کردن، تکرار، حفظ کردن و ساختن کلمات، در وجود کودک نهادینه می گردد.
درست مانند زمانی که والدین به کودک کمک می نماید تا اصول زبان مادری را یاد بگیرد. در اینجا نیز والدین با حمایت کردن کودک، ایجاد انگیزه در او و تشویق نمودن نقش مهمی را در یادگیری دارند. والدین نیز معمولا سازها را به همراه کودک یاد خواهند گرفت و نقش «الگویی در موسیقی» را برای کودکانشان بازی می کنند. در نهایت، فضایی مثبت و آرامش بخشی برای کودک ایجاد می نماید.
روش دالکروز (تناسب حرکات)
یکی دیگر از متدهای موسیقی کودکان در تبریز، متد “دالکروز” می باشد. دالکروز، موسیقیدان سوئیسی، این روش را ابداع نمود تا ریتم، قواعد و اصطلاحات موسیقیایی را از راه موسیقی و حرکت آموزش دهد. او معتقد بود که موسیقی بایستی از راه حس لامسه، شنیداری، حرکتی و بصری آموزش داده شود. روش دالکروز که به روش “تناسب حرکات” نیز معروف است، یکی دیگر از راه های آموزش موسیقی به کودکان است.
دالکروز روش خود را برای پرورش موسیقی درونی با آموزش گوش‌ها یا سلفژ (Solfege) شروع می نماید. این روش به علت آمیخته بودن با حرکت، با روش سلفژ کودالی متفاوت است. یکی دیگر از قابلیت های این روش مربوط به بداهه نوازی است. بداهه نوازی به دانش‌آموزان کمک می نماید تا واکنش های سریعتری به موسیقی نشان دهند.
تنوع در آموزش متدهای موسیقی کودکان در تبریز
در عصر امروز که کودکان بیشتر سرگرم بازیهای کامپیوتری هستند، و کم تر دل به تمرکز نمودن برای درس و کلاس هایشان می دهند، در نیتجه بهترین روش در آموزش موسیقی کودکان این می باشد که مدرس دروس و تمرین ها را با میزان تمرکز کودک آماده کنند. زمانی که کودک با حجم زیادی از تمرین و درس مواجه شود، دستپاچه می شود و از قبول مسئولیت سر باز می زند.
مدرس کودک، بایستی مدت زمان انجام یک فعالیت درسی را متناسب با گروه سنی هنرجویان کودک در نظر بگیرد. و فضایی پویا در کلاس ایجاد نماید. هر درس را به فعالیت های کلاسی جزئی تر تقسیم نماید. که انجام آن میان پنج تا پانزده دقیقه زمان ببرد. آواز خواندن، نواختن ساز، گوش دادن به موسیقی، نوشتن شعر، ساختن موسیقی و آشنایی با موسیقیدانان را به عنوان چاشنی به کلاس اضافه نماید.