ساز-بلز-2

ساز بلز و ویژگی های آن

بلز چیست؟

ساز بلز یکی از سازهایی است که در کلاس موسیقی کودک مورد استفاده قرار می گیرد. بلز از خانواده سازهای کوبه ای یا همان پرکاشن محسوب می شود. مدل های کوچک و رنگی این ساز مخصوص کودکان طراحی شده است. بلز یا گلوکن اشپیلز به معنای زنگ‌ها یا زنگوله‌ها است. به انگلیسی با عبارت Xylophone نامیده می شود. مدل رنگی بلز مخصوص کودکان می باشد. ساز بلز شکل کوچک و ساده‌ شده ساز زایلوفون است. غالبا در آموزش موسیقی به کودکان از این ساز می توان استفاده نمود.

ساختار ساز بلز

ساختمان بلز بسیار ساده است. و از  تیغه و قطعات فلزی کوچک و رنگی با طول‌ های مختلف، ساخته شده است. و این تیغه‌ها و قطعات فلزی همانند کلیدهای پیانو در کنار هم قرار می‌ گیرند. در این‌ صورت، نوازنده به کمک مضراب و با ضربه زدن روی این تیغه‌ های رنگی می‌ نوازد. و هر یک از این تیغه‌ها صدای یک نت موسیقی را تولید می‌ نمایند. به‌همین دلیل، ساز بلز می‌ تواند از سنین پایین در اختیار کودکان قرار بگیرد تا کودک با دنیای زیبای موسیقی آشنا شده و از آن لذت ببرد. به همین دلیل است که ساز بلز برای کودکان یک ساز عالی و مناسب محسوب می شود.

 تاریخچه ساز بلز

مضراب در بلز

گلوکن اشپل نام آلمانی برای زنگ است که در ارکستر بسیار متداول می باشد. این ساز دو ردیف تیغه های فلزی دارد که با نظم کلاویه های پیانو چیده شده اند. گلوکن اشپل قدیمی ترین ساز ضربی مضرابی است که در قطعات موسیقی قرن نوزده از آن استفاده شده و صدادهی آن دو اکتاو بالاتر از نت نویسی آن است. بعضی آهنگشازان، از جمله شوئنبرگ در پنج قطعه برای ارکستر این ساز با صدادهی واقعی آن، نت نئیسی کرده اند. گلوکن اشپل فقط در یک اندازه ساخته می شود. این ساز با دو مضراب نواخته می شود، اگرچه بعضی نوازندگان از تکنیک دو مضراب در هر دست استفاده می کنند. گلوکن اشپل تنها سازی است که در نواختن آن از مضراب برنجی استفاده می شود و به همین دلیل صدای آن بسیار درخشان و پر صدا است. استفاده از مضراب هایی با سر چوبی، پلاستیکی یا کائوچویی نیز در این ساز رایج است.

ابعاد و اندازه های ساز گلوکن اشپيل به شرح زیر است:

  • عرض: 5/2 تا 1/3 سانتي متر
  • ضخامت: 5/0 تا 1 سانتي متر
  • ابعاد: حدودا 76 در 46-36 سانتي متر
  • ارتفاع: 5 تا 8 سانتي متر
ساز-بلز-3

استند در ساز بلز یا گلوکن اشپيل

استند فلزي؛ ارتفاع قابل تنظيم (81 تا 94 سانتي متر)، اغلب روي چرخ ها قرار مي گيرد. اسـتند گلوکن اشپيل باز، مقداري در داخل كيس (محفظه) محصور می باشد. گلوکن اشپيل ميزی جهت نواختن روی میز خاصی قرار می گیرد.

نکاتی در خصوص شناخت بلز

ساز بلز در واقع کوچک شده ی ساز زایلوفون (Xylophone) می باشد که دارای یک اکتاو یا بیشتر است. در ساز های بلز که بر اساس اصول استاندارد ساخته شده باشند، هر رنگ از تیغه ها دارای نت ویژه به خود می باشد. به این ترتیب کودکان با توجه به صدای هر تیغه ی رنگی با صدای نت مربوطه آشنا می گردند. همینطور این ساز کودکان را از همه لحاظ آسان می سازد. به این دلیل که به کوک کردن نیازی ندارد و آنها میتوانند در هر زمان و هر مکان بدون کوک کردن ساز به نوازندگی بپردازند. نا گفته نماند. که شهرت ساز بلز به ارف به دلیل سازنده ی آلمانی این ساز بنام کارل اُرف است (carl orff).

اکتاو در ساز بلز چیست؟

اگر بخواهیم به زبان خیلی ساده معنای اکتاو را بگوییم یعنی از یک نت آغاز کنیم. و به همان نت برسیم برای مثال فرض نمایید نتها را از نت دو آغاز می نماییم و به نت دو ختم می کنیم.

به مثال زیر توجه داشته باشید:

یک اکتاو: دو – ر – می – فا – سل – لا – سی – دو (در اینجا از نت دو آغاز نموده ایم)

یک اکتاو: می – فا – سل – لا – سی – دو – ر – می (با نت می شروع کرده ایم)

دو اکتاو: سی – دو- ر – می – فا – سل – لا – سی – دو – ر – می – فا – سل – لا – سی (با نت سی آغاز کرده ایم)

ویژگی های ساز بلز برای کودکان

  • ساز بلز ابتدایی‌ ترین و ساده‌ ترین انواع سازهای موسیقی محسوب می‌شود که یادگیری آن برای کودکان بسیار مناسب است.
  • در این ساز، اصوات با فرکانس‌ های مختلف تولید می‌شوند که هر کدام آن‌ها صدای نت خاصی را دارند.
  • تیغه‌ های فلزی رنگی کوچک با طول‌ های متفاوت تعبیه شده است. که فرکانس آن‌ها با یکدیگر متفاوت می‌ باشد. و صداهای مختلفی دارند.
  • هر رنگ از تیغه‌ ها در بلزهای استاندار نت مخصوصی را ایجاد می‌ نمایند. و کودکان با توجه‌ به رنگ تیغه‌ های ساز بلز می‌ توانند صدای هر نت را بیاموزند.
  • غالبا کودکان در ابتدا دوره‌های موسیقی را با این ساز شروع می‌ کنند.
  • این ساز کوچک‌ شده ساز زایلوفون است. و معمولا دارای یک اکتاو یا بیشتر می‌ باشد.

استفاده از ساز بلز برای کودکان

همانطور که اشاره شد. این ساز از تعدادی تیغه فلزی با اندازه‌های مختلف ساخته شده است. و هر یک از این تیغه‌ ها برای نت خاصی طراحی شده‌اند. در این‌صورت با ضربه زدن روی آن‌ها صدای آن نت تولید می‌ شود. اما چرا این ساز در موسیقی کودکان استفاده می‌شود؟ در واقع شکل و ساختمان ساده این ساز به نوعی طراحی شده است. تا کودکان بتوانند راحت‌ تر با آن ارتباط برقرار داشته باشند.

از طرفی، نوازندگی ساز بلز با ضربه‌ زدن انجام می‌ گیرد. و ایجاد ضربه برای کودکان بسیار جذاب می باشد. همانطور که گفته شد در ساخت این ساز از رنگ‌ های مختلفی استفاده می‌ شود. و این مسئله علاوه‌ بر اینکه برای کودکان جذاب می باشد، یادگیری نت‌ها را نیز برای آن‌ ها آسان‌ تر می‌ نماید. همچنین اندازه این ساز به‌ صورتی است. که نواختن آن نیز برای کودکان راحت‌ تر می باشد.  یکی از ویژگی‌ های مهم ساز بلز برای کودکان این است. که این ساز ساده و کودکانه است و نیازی به کوک کردن ندارد.

ساز-بلز

انواع ساز بلز

بلزها به دو دسته ی کلی  دیاتونیک و کروماتیک تقسیم می شوند :

بلز دیاتونیک

بلز دیاتونیک بلزی است که نیم پرده ندارد. یعنی در گام دو ماژور می‌ باشد.  و فقط می‌ توان تعداد محدودی از آهنگ ها را که در گام دو ماژور است را با بلز دیاتونیک نواخت.

بلز کروماتیک

تفاوت بلوز کروماتیک و بلوز دیاتونیک در وجود نیم‌پرده‌ها (بمل و دیز) در ساز مشاهده می‌شود. بلوز کروماتیک دارای بمل و دیز است و تعداد تیغه‌های بیشتری دارد. به همین دلیل، با استفاده از بلوز کروماتیک می‌توان انواع آهنگ‌ها را در گام‌های ماژور و مینور نواخت.

کارکرد بلز

ساز بلز ساختمان ساده ای دارد. این ساز از تعدادی تیغه های فلزی با اندازه های گوناگون تشکیل شده است. که در کنار همدیگر قرار گرفته اند. در حقیقت این تیغه های فلزی تولید کننده ی صدا با فرکانس های گوناگون می باشند. هرچه تیغه ها بزرگتر باشد، صدای بیشتری تولید می کند.

در بلزهای استاندارد هر رنگ نت ویژه به خود را دارد. و کودکان به آسانی می توانند با توجه به رنگ تیغه ها صدای هرنت را فرا گیرند. آموزش بلز برای کودکان در حقیقت راهی مناسب برای ورود آن ها به دنیای موسیقی می باشد.

نکات مثبت بلز برای کودکان

  • این ساز ساختمان ساده و کوچکی دارد که حمل آن برای کودک آسان است.
  • وجود تیغه های رنگی دراین ساز موجب جذابیت وایجاد علاقه درکودک می شود.
  • کودکان به راحتی می توانند نواختن آهنگ های کودکانه را یاد بگیرند.
  • یکی از اصلی ترین قابلیت های این ساز این می باشد که نیاز به کوک کردن ندارد.
  • نوازندگی در این ساز با ضربه زدن انجام می گیرد که برای کودک خیلی جذاب است.

نکات مهم در خرید بلز

  • این ساز ساختمان ساده و کوچکی دارد که حمل آن برای کودک آسان می باشد.
  • وجود تیغه های رنگی دراین ساز موجب جذابیت و ایجاد علاقه درکودک می شود.
  • کودکان به آسانی می توانند نواختن آهنگ های کودکانه را بیاموزند.
  • یکی از اصلی ترین قابلیت های این ساز این می باشد که نیاز به کوک کردن ندارد.
  • نوازندگی در این ساز با ضربه زدن انجام می گیرد که برای کودک خیلی جذاب می باشد.

در زمان خرید ساز بلز حتما به این نکته دقت نمایید. که رنگ بندی استاندارد در تیغه های ساز رعایت شده باشد و تیغه ها حتما فلزی باشند. همچنین تهیه ساز بلز مدل دو اوکتاو برای یادگیری موسیقی کودک مناسب تر می باشد. در ضمن این ساز را حتما از فروشگاه های لوازم و آلات موسیقی خریداری نماید و نه اسباب بازی فروشی ها، به این دلیل که مدل های اسباب بازی این ساز هم وجود دارد و برای آموزش بلز و موسیقی مناسب نیست.

نتیجه‌گیری

ارتباط کودک با دنیای موسیقی باعث تقویت خلاقیت، قدرت تفکر، هوش اجتماعی و توانایی‌ های فردی و گروهی او می گردد. همانطور که خواندید ساز موسیقی بلز مزایای زیادی برای کودکان دارد. و حتی برای آن‌ ها بسیار جذاب است. یادگیری ساز بلز برای کودکان یکی از بهترین روش ها برای تقویت هوش موسیقیایی کودکان می باشد. یادگیری موسیقی بلز بهترین نقطه شروع برای آموزش موسیقی به کودکان محسوب می‌شود و استفاده و یادگیری آن برای کودکان بسیار راحت است.

معرفی کتاب بلز من توسط مربی موسیقی کودک نیلوفر شاهبازی