تنبک نوازی کودکان

تنبک یک نوع ساز کوبه‌ای و اصیل ایرانی است که برای نواختن آن از تمام انگشتان هر دو دست استفاده می‌شود و از این نظر بین سازهای کوبه‌ای شاخص است. امروزه تنبک از جنس چوب ساخته می‌شود و دارای دو قسمت اصلی تنه و نفیر است. دهانه بزرگ‌تر که بر روی آن پوست کشیده می‌شود را تنه و دهانه کوچک‌تر که باز بوده و صدا از آنجا خارج می‌شود را نفیر می‌گوییم.

ساز تنبک چیست؟

تنبک یکی از سازهای بسیار زیبا و محبوب در فرهنگ و هنر ایران است. این ساز از گروه سازهای ضربی تلقی می‌شود و در سبک‌های موسیقی مختلفی مانند موسیقی کلاسیک ایرانی (مانند ردیف) و موسیقی سنتی ایرانی (مانند دستگاه‌ها) استفاده می‌شود. تنبک در آوازهای مردانه و زنانه نیز کاربرد دارد.ساز تنبک دارای شکلی استوانه‌ای است و از جنس چوب ساخته می‌شود. بدنه تنبک از چوب درخت گردو، کرمانجی یا آکاچیا ساخته می‌شود و با پوست حیوانی مانند پوست گوسفند، بز و یا پیشانی گاو پوشانده می‌شود. پهلوهای تنبک از چوب بلوط یا نوع دیگری از چوب‌های سخت ساخته می‌شود و بر روی بدنه تنبک قرار می‌گیرد.

برای نواختن تنبک، نوازنده از چنگالی به نام “میزر” استفاده می‌کند. میزر به شکل قوسی بوده و معمولاً از ساقه نی شکل می‌گیرد و سپس به یک پوسته تنبک که بر روی بدنه قرار دارد برخورد می‌کند.تنبک یک ساز قدرتمند است که برای ایجاد انواع صداها و ضربات متفاوت استفاده می‌شود. نوازنده تنبک با حرکات دست و انگشتان خود روی پوسته تنبک، صداهای مختلفی ایجاد می‌کند و می‌تواند با ترکیب این صداها، قطعات موسیقی بسیار زیبا و پرشور را اجرا کند.ساز تنبک به عنوان یکی از سازهای بسیار مهم و متعلق به فرهنگ ایران شناخته می‌شود و در سراسر جهان مورد استقبال و توجه قرار گرفته است.

نکات مهم در آموزش ساز تنبک به کودکان

در آموزش تنبک به کودکان، باید نکات مهمی را در نظر گرفت.  برای مثال کودکان باید از نواختن تنبک لذت ببرند. اگر کودک از نواختن تنبک لذت نبرد، انگیزه‌ای برای ادامه یادگیری نخواهد داشت. سایر نکات به شرح زیر است:

• آموزش باید به صورت تدریجی و متناسب با سن و توانایی کودک انجام شود. نباید انتظار داشت که کودکان در مدت زمان کوتاهی، به مهارت‌های بالایی در نواختن تنبک دست یابند.
• از تشویق و تحسین کودک برای ایجاد انگیزه در او استفاده کنید.
• از روش‌های مختلف و جذاب برای آموزش استفاده کنید.

سایز ساز تنبک برای کودکان

سایز تنبک برای کودکان باید متناسب با سن و قد آنها باشد. تنبک‌های کوچک‌تر برای آموزش تنبک برای کودکان مناسب‌تر هستند، زیرا آنها را راحت‌تر می‌توانند حمل کنند و نوازند.به طور کلی، سایز تنبک برای کودکان زیر ۱۰ سال باید زیر ۲۵ سانتی‌متر باشد. برای سنین ۱۰ تا ۱۵ سال، سایز تنبک باید بین ۲۵ تا ۲۷ سانتی‌متر باشد. برای سنین بالاتر از ۱۵ سال، سایز تنبک می‌تواند به ۲۷ تا ۲۸ سانتی‌متر نیز برسد.در هنگام انتخاب سایز تنبک برای کودکان، باید به نکات زیر توجه کرد:

• وزن تنبک: تنبک‌های کوچک‌تر وزن کمتری دارند و برای کودکان راحت‌تر هستند.
• دسته تنبک: دسته تنبک باید به اندازه کافی بلند باشد تا کودک بتواند به راحتی آن را نگه دارد.
• قطر دهانه تنبک: قطر دهانه تنبک باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا کودک بتواند به راحتی روی آن ضرب بگیرد.

علاوه بر سایز، عوامل دیگری نیز در انتخاب تنبک برای کودکان باید در نظر گرفته شود، مانند جنس بدنه، جنس پوست و کیفیت ساخت.

صدای ساز تنبک

انتخاب تنبک مناسب برای کودکان

اندازه:

اولین قدم در انتخاب تنبک برای کودکان، انتخاب اندازه مناسب است. تنبک ها در اندازه های مختلفی از کوچک تا بزرگ موجود هستند. به طور کلی، برای کودکان زیر ۷ سال، تنبک های کوچک با قطر ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر مناسب هستند. برای کودکان ۷ تا ۱۲ سال، می توان از تنبک های با قطر ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر استفاده کرد. و برای کودکان بالای ۱۲ سال، تنبک های با قطر ۳۰ تا ۳۵ سانتی متر مناسب هستند.

جنس:

تنبک ها از جنس های مختلفی مانند چوب، فلز و سرامیک ساخته می شوند. هر جنس مزایا و معایب خاص خود را دارد:

• چوب: تنبک های چوبی رایج ترین نوع تنبک هستند. این تنبک ها صدایی گرم و طبیعی دارند و از نظر قیمت نیز مقرون به صرفه هستند. با این حال، تنبک های چوبی به مراقبت بیشتری نیاز دارند و ممکن است در اثر رطوبت یا تغییرات دمایی آسیب ببینند.
• فلز: تنبک های فلزی، مانند تنبک های آلمینیومی، سبک و بادوام هستند و به مراقبت کمتری نیاز دارند. این تنبک ها صدایی روشن و واضح دارند. با این حال، تنبک های فلزی ممکن است به اندازه تنبک های چوبی گرم و دلنشین نباشند.
• سرامیک: تنبک های سرامیکی ظاهری زیبا و منحصر به فرد دارند. این تنبک ها صدایی شفاف و رسا دارند. با این حال، تنبک های سرامیکی شکننده هستند و باید با احتیاط حمل و نقل و نگهداری شوند.

سر تنبک:

سر تنبک ها از جنس های مختلفی مانند پوست حیوانی، پلاستیک و سنتتیک ساخته می شوند. پوست حیوانی رایج ترین نوع سر تنبک است و صدایی طبیعی و دلنشین دارد. با این حال، سر تنبک های پوستی ممکن است به مرور زمان خراب شوند و نیاز به تعویض داشته باشند. سر تنبک های پلاستیکی و سنتتیک بادوام تر هستند و به مراقبت کمتری نیاز دارند. با این حال، این سر تنبک ها ممکن است به اندازه سر تنبک های پوستی گرم و دلنشین نباشند.

ویژگی های اضافی:

برخی از تنبک ها دارای ویژگی های اضافی مانند تیونر، پایه و کیف هستند. تیونر به شما کمک می کند تا تنبک خود را کوک کنید. پایه تنبک را در ارتفاع مناسب قرار می دهد تا کودک شما به راحتی بتواند آن را بنوازد. کیف تنبک را برای حمل و نقل آسان محافظت می کند.

نکات خرید ساز تنبک برای کودکان

• بودجه: تنبک ها در طیف قیمتی مختلفی موجود هستند. قبل از خرید تنبک، بودجه خود را مشخص کنید.
• مکان خرید: تنبک ها را می توان از فروشگاه های موسیقی، فروشگاه های آنلاین و حتی سازندگان تنبک خریداری کرد.
• برند: برندهای مختلفی از تنبک در بازار موجود هستند. قبل از خرید تنبک، تحقیق کنید و برندهای معتبر را پیدا کنید.
• گارانتی: برخی از تنبک ها دارای گارانتی هستند. گارانتی می تواند در صورت بروز مشکل برای تنبک، خیال شما را راحت کند.

انواع ساز تنبک چیست؟

فواید نواختن ساز تنبک برای کودکان

ارتقای مهارت‌های حرکتی

نواختن تنبک به هماهنگی بین دست‌ها و چشم‌ها کمک می‌کند. این امر می‌تواند به بهبود مهارت‌های حرکتی کودکان کمک کند. علاوه بر این، نواختن تنبک به تقویت عضلات دست‌ها و انگشتان نیز کمک می‌کند.

توسعه مهارت‌های شنیداری

نواختن تنبک به کودکان کمک می‌کند تا به ریتم و آهنگ حساس شوند. این امر می‌تواند به بهبود مهارت‌های شنیداری آنها کمک کند. علاوه بر این، نواختن تنبک به کودکان کمک می‌کند تا درک بهتری از موسیقی پیدا کنند.

افزایش خلاقیت

نواختن تنبک به کودکان کمک می‌کند تا خلاقیت خود را بروز دهند. آنها می‌توانند با استفاده از ریتم‌ها و آهنگ‌های مختلف، قطعات موسیقی جدیدی خلق کنند. این امر می‌تواند به پرورش خلاقیت کودکان کمک کند. در آموزش تنبک برای کودکان مهارت مربی در رشد خلاقیت موجب تسریع روند بروز خلاقیت می‌شود.

کاهش استرس و اضطراب

نواختن تنبک می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کودکان کمک کند. این امر به دلیل اینکه نواختن تنبک باعث ایجاد آرامش و تمرکز می‌شود. علاوه بر این، نواختن تنبک می‌تواند به کودکان کمک کند تا احساس بهتری نسبت به خود داشته باشند.

ارتقای مهارت‌های اجتماعی

نواختن تنبک به کودکان کمک می‌کند تا با دیگران ارتباط برقرار کنند. آنها می‌توانند در گروه‌های موسیقی شرکت کنند و با سایر کودکان و نوجوانان موسیقی نوازند. این امر می‌تواند به بهبود مهارت‌های اجتماعی آنها کمک کند.

رشد شخصیتی

نواختن تنبک می‌تواند به رشد شخصیتی کودکان کمک کند. آنها می‌توانند با تمرین و تلاش، مهارت‌های خود را در نواختن تنبک بهبود بخشند. این امر می‌تواند به آنها کمک کند تا اعتماد به نفس بیشتری پیدا کنند و احساس موفقیت کنند.چنانچه کودک دلبند شما علاقه به یادگیری ساز تنبک را داشته باشد، شما می‌توانید به کمک مربیان و اساتید مجرب آموزشگاه شهرآوا تمامی موارد ذکر شده را در فرزندتان ارتقا دهید.

آموزش نت های تنبک

نت‌ها در تنبک از ۴ جزء اصلی علامت‌ها، کشش‌ها، سکوت‌ها و اصطلاحات مشترک سازها تشکیل می‌شوند.

علامت‌ها در تنبک

در تنبک نوازی تعداد بسیاری علامت وجود دارد که ۵ مورد از آن‌ها در تنبک نوازی پر کاربردتر هستند. ما در این مقاله به ۱۰ مورد از مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

کشش‌ ها در تنبک

در زمان نواختن یک قطعه لازم است موسیقی چند ثانیه‌ای ساکت شود و به اندازه‌ی کشش‌ها سکوت برقرار شود. به این علت از روشی به نام سکوت استفاده می‌کنیم که کشش هر سکوت برابر با کشش همان نوع نت می‌شود. پس اگر کشش هر نت سیاه یک ثانیه شود:

سکوت گرد ۴ ثانیه، سکوت سفید ۲ ثانیه، سکوت سیاه ۱ ثانیه، سکوت چنگ ۲/۱ ثانیه و سکوت دولاچنگ ۴/۱ ثانیه می‌شود.

سکوت‌ ها در تنبک

در تنبک نوازی سکوت‌ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند. با دیدن نشانه‌های سکوت‌ با توجه به زمان مشخص شده آن سکوت خواهید کرد.

 ریتم های تنبک

در این قسمت همه ریتم‌های تنبک از ساده تا لنگ معرفی شده‌اند. با توجه به ریتم‌های زیر می‌توانید به ویدئوهای آموزشی نیز مراجعه کنید و ریتم‌ها را همراه با درس به صورت تصویری تمرین کنید.

ریتم‌ ساده تنبک

ریتم ساده در تنبک به سه گروه دو ضربی، سه ضربی و چهار ضربی تقسیم می‌شود که در زیر هر کدام توضیح داده شده است.

ریتم‌های دو ضربی

ریتم های دو ضربی شامل ۲/۱ یک دوم، ۲/۳ دو سوم، ۲/۴ دو چهارم و ۲/۸ دو هشتم می‌شود. مهمترین ویژگی این ریتم‌ها برای تشخیص این است که ضرب اول آن قوی‌تر و ضرب دوم ضعیف است.

ریتم‌های سه ضربی

ریتم‌های سه ضربی ۳/۱، ۳/۲، ۳/۴ و ۳/۸ هستند. در این ریتم ها نیز ضرب اول قوی تر است و ضرب‌های دوم و سوم ضعیف تر نواخته می‌شوند.

ریتم‌های چهار ضربی

ریتم‌های چهار ضربی شامل ۴/۱، ۴/۲، ۴/۳ و ۴/۸ می‌شود. در این ریتم‌ها ضرب اول بسیار قوی است، ضرب سوم قوی و ضرب‌های دوم و چهارم ضعیف‌تر هستند.

ریتم‌های ترکیبی

برای به دست آوردن ریتم‌های ترکیبیهر کدام از نت‌های ساده در عدد ۲/۳ ضرب می‌شوند. برخی ریتم‌های ترکیبی پرکاربردتر هستند. معروف‌ترین ریتم ترکیبی، ریتم ۸/۶ است که از ترکیب ریتم ۴/۲ به دست می‌آید. باید بدانید که عدد هر ریتم از دو بخش صورت و مخرج کسر تشکیل شده است. صورت کسر تعداد ضرب‌ها در ریتم‌های ترکیبی و ساده را نشان می‌دهد اما مخرج کسر نشان دهنده کشش‌ها و سکوت‌ها است.

ریتم‌های لنگ

ریتم‌های لنگ از ترکیب چند ریتم ساده به دست می‌آیند نمی‌توان گفت که از اصول خاصی پیروی می‌کنند. برای مثال ریتم ۸/۹ لنگ که اجزای آن نت‌های چنگ است و از ترکیب چند نت ساده و یک ریتم ترکیبی در میزان استفاده می کند.

انواع روش‌های نواختن ساز تنبک چیست؟

نواختن تنبک فن و هنری است که نیازمند تکنیک و مهارت است. در زیر به برخی از روش‌های نواختن تنبک اشاره می‌کنم:

1. ضربه‌زنی (Striking): این روش شامل ضربه زدن به پوسته تنبک با انگشتان، دستان و یا میزر است. نوازنده با تغییر قدرت و شدت ضربه‌زنی و نقاط مختلف پوسته، می‌تواند صداهای متفاوتی تولید کند.
2. تکنیک همزنی (Rolling technique): در این روش، نوازنده با انگشتان یا میزر بر روی پوسته تنبک حرکت مستمری انجام می‌دهد. این حرکت می‌تواند به صورت تکنیک پیوسته (continuous roll) یا تکنیک قطعه‌بندی (segmented roll) باشد و در نتیجه صداهای امواجی و تکراری ایجاد می‌شود.
3. تکنیک کششی (Dragging technique): در این روش، نوازنده با انگشتان یا میزر روی پوسته تنبک حرکت کششی انجام می‌دهد. این حرکت باعث تولید صداهای پیچیده و ترکیبی می‌شود.
4. تکنیک پلکانی (Staircase technique): در این روش، نوازنده با انگشتان خود روی پوسته تنبک حرکت متوالی و پیوسته‌ای انجام می‌دهد، مشابه قدم‌های پلکان. این روش به تولید صداهای متنوع و سرعت بالا کمک می‌کند.
5. تکنیک متری (Metered technique): در این روش، نوازنده با استفاده از انگشتان و میزر، ریتم و ضربه‌های خاصی را بر روی پوسته تنبک اجرا می‌کند. این روش به تأکید بر پایبندی به تقسیمات زمانی و ساختار ریتمیک موسیقی کمک می‌کند.
6. تکنیک پیچیده (Complex technique): این تکنیک شامل استفاده از ترکیبی از حرکات مختلف در نواختن تنبک است. نوازنده می‌تواند با ترکیب ضربه‌زنی، تکنیک همزنی، تکنیک کششی و سایر تکنیک‌ها، الگوهای پیچیده و متنوعی را اجرا کند.
7. تکنیک جنبش دستان (Hand movements): در این روش، نوازنده با جنبش دستان خود روی پوسته تنبک، صداهای متفاوتی تولید می‌کند. این جنبش‌ها ممکن است شامل حرکات دستان به صورت چرخشی، تپشی یا دستک زدن باشد.
8. تکنیک انگشتان (Finger technique): نوازنده می‌تواند با استفاده از انگشتان خود روی پوسته تنبک حرکات متنوعی انجام دهد. این شامل ضربه زدن با انگشتان یا انگشتران به صورت تک تک یا به صورت همزمان است.
9. تکنیک ترمیم (Mending technique): در این تکنیک، نوازنده با استفاده از انگشتان خود به طور پیوسته و به صورت ثابت روی پوسته تنبک حرکت می‌کند. این حرکت معمولاً برای ایجاد صداهای پیچیده و دقیق استفاده می‌شود.
10. تکنیک پرکاشن (Percussion technique): در این روش، نوازنده با استفاده از تکنیک‌هایی مشابه سازهای ضربی دیگر، مانند پشت دست زدن، کوبیدن انگشتان روی پوسته یا تکواندن دست‌ها، صداهای پرکاشنی روی تنبک تولید می‌کند.