آشنایی با انواع فلوت

آشنایی با انواع فلوت، فلوت یکی از سازهای بادی چوبی است که در موسیقی کلاسیک، جاز، راک، پاپ و سبک‌ های دیگر استفاده می‌ شود. این ساز دارای صدای دلنشین و گیرا است، اما متأسفانه در کشور ما عموم مردم آن را شناخت نمی‌کنند. فلوت می‌تواند به صورت تکنوازی یا به همراه سایر سازها نواخته شود. در ابتدا، ممکن است آموزش و نواختن فلوت با دیدن ساختار پیچیده و پیشرفته آن کمی سخت به نظر برسد، اما با کمی اراده و علاقه، می‌توانید شروع به نواختن آن کنید. یکی از مسائل مهم در فراگیری فلوت، مانند هر ساز دیگری، آشنایی با انواع فلوت است. به همین دلیل، در این مقاله تلاش می‌ کنیم به معرفی انواع فلوت بپردازیم.

تاریخچه فلوت

فلوت، قدیمی‌ ترین ساز شناخته شده در جهان است. فلوت‌ های باستانی که اخیراً در زیرزمین‌ ها کشف شده‌ اند، طبق تحقیقات باستان‌شناسان، اکثراً از جنس استخوان بوده‌اند و به طور معمول توسط مصریان و یونانیان باستان استفاده می‌ شدند. اما نوع و عملکرد این فلوت‌ ها با فلوت‌ های امروزی که مورد استفاده قرار می‌ گیرد، متفاوت است. فلوت‌های جدید به عنوان فلوت افقی شناخته می‌ شد و تنظیم فلوت‌ ها با استفاده از سوراخ‌ های کمتر و قرارگیری آن ها در جهت راست یا چپ نوازنده است. اولین نمونه‌ های فلوت‌ های افقی به دوران سده یکم تا چهارم قبل از میلاد برمی‌ گردد.

در دوره قرون وسطی و رنسانس، فلوت‌های چوبی ساده با شش سوراخ روی آن ها در موسیقی عامیانه و نظامی استفاده می‌ شدند. با این حال، به دلیل تولید صدای تند و پیچیدگی در حرکات انگشتان هنگام نواختن، در موسیقی کلاسیک چندان توجه نشدند.

تئوبالد بوهم، یک طلاساز موسیقیدان، در قرن نوزدهم در طراحی فلوت‌ها انقلابی ایجاد کرد. سیستم بوهم، که به طور گسترده‌ ای به‌عنوان یک سیستم شناخته می‌ شود، شامل میله‌ ها، سنجاق‌ ها و فنرها است که امکان بسته شدن همزمان چندین کلید را فراهم می‌کند. این کار قبلاً توسط انگشتان به تنهایی قابل انجام نبود. بنابراین، بوهم یک سیستم بسیار ساده برای نوازندگان فلوت ایجاد کرد. او با استفاده از فلزات مختلف، پدهای مختلف برای مهر و موم کردن سوراخ‌ های صدا و ایجاد برش‌های جدید، فلوت را برای بهبود کیفیت صدا آزمایش کرد.

امروزه، انواع فلوت که توسط ما نوازده می‌شود، همگی بر اساس مدل بوهم ساخته شده‌اند. در طول قرن‌های 19 و 20، تغییرات کوچکی در طراحی آن‌ها انجام شده است. این نشان‌دهنده مهارت بوهم در ساخت خانواده فلوت است. پس از معرفی سیستم بوهم، وقتی فلوت صدای قابل اعتماد و لحن زیبای خود را نشان داد، آهنگسازان دوباره آن را در آثار خود استفاده کردند.

اما همانطور که می‌دانید، فلوت‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. در بخش‌های بعدی این مقاله، به معرفی انواع فلوت و شرح مختصری از هر یک می‌ پردازیم.

انواع فلوت مدرن

خانواده فلوت 4 عضو اصلی دارد (اگرچه اعضای کمیاب و کم استفاده دیگری نیز وجود دارد). همه اعضای خانواده فلوت نت‌های یکسانی را به اشتراک می‌گذارند، اما تفاوت‌های مهمی در میزان نفس، حمایت از نفس و شکل دهان میان آن‌ها وجود دارد.

آشنایی با انواع فلوت

فلوت پیکولو

کوچکترین ساز در خانواده فلوت‌ها است. این ساز در زبان ایتالیایی به معنای “فلوت کوچک” است. فلوت پیکولو یک ساز بادی است که محدوده صدایی آن یک اکتاو بالاتر از فلوت کنسرتی و بالاتر از صدای انسان قرار دارد. در اکسترها، فلوت پیکولو برای تقلید صداهای طبیعی مانند آواز پرندگان و طوفان استفاده می‌شود.

استفاده از پیکولو از اواخر قرن هجدهم آغاز شد و به تدریج به جایگزینی برای نی لبک (FLAGEOLET) شد. فلوت پیکولو به منظور دوگانه کردن صدای ویولن‌ها یا سایر فلوت‌ها به صورت همنوازی استفاده می‌شود و به دلیل انتقال به یک اکتاو بالاتر، به صدا تلالو و درخشندگی خاصی می‌بخشد. در گذشته، فلوت پیکولو از انواع مختلف چوب، شیشه یا عاج ساخته می‌شد. اما امروزه از مواد مختلفی مانند پلاستیک، رزین، برنج، نیکل، نقره و انواع چوب‌ها نیز ساخته می‌ شود.

فلوت (کنسرتی، نقره، تراورسیر، کلیددار)

فلوت کلیددار (Flute Piccolo) یا همان فلوت پیکولو، در ایران به اشتباه به عنوان فلوت کلیددار شناخته می‌شود. این مانند آن است که بگوییم ویولن سیم‌دار!

فلوت (Flute)، فلوت کنسرتی، فلوت نقره، فلوت تراورسیِر، فلوت کلیددار، رایج‌ترین عضو خانواده فلوت است و همان فلوتی است که همه ما می‌شناسیم و دوستش داریم. این نوع از فلوت، یک ساز غیر انتقالی است که همانطور که نت‌های آن در موسیقی نوشته شده است، صدا می‌دهد. صدای فلوت در تمامی محدوده‌های صدایی همگن است به جز پایین‌ترین محدوده صدا (بم‌ترین) و بالاترین محدوه صدا (زیرترین) و صدایی دلنشین، نرم و موزون و گرم و پرحجم تولید می‌کند.

فلوت به طور معمول از نقره یا نیکل ساخته می‌شود، اما ممکن است از فلزات گرانبهاتری مانند پلاتین یا طلا نیز در ساخت این نوع فلوت استفاده شود.

فلوت آلتو

فلوت آلتو (Alto Flute) همانطور که از معنای پسوند آلتو مشخص است، در مقایسه با فلوت کنسرتی صدایی بم‌تر تولید می‌کند. این نوع فلوت یک ساز انتقالی است و صدای آن یک فاصله چهارم موسیقایی، بم‌تر از نت نوشته شده می‌باشد. قطر، طول و وزن فلوت آلتو در مقایسه با فلوت کنسرتی بیشتر است و برای رسیدن به کیفیت صدای خوب، به هوا یا به عبارتی نفس بیشتری نیاز دارد.

آشنایی با انواع فلوت باس

فلوت باس (Bass Flute) یکی دیگر از انواع فلوت‌ها است که اندازه آن در مقایسه با سایر فلوت‌ها (پیکولو، فلوت، فلوت آلتو) بزرگتر است. قطر آن بزرگتر از فلوت کنسرتی یک سانتی‌متر است و طول آن 52 اینچ است. ساز فلوت باس یک اکتاو کمتر از آنچه که نوشته شده است شنیده می‌شود. صدای تولید شده توسط این ساز معمولاً تامین کننده فرکانس‌ های بم (فرکانس پایین) است. این ساز فلوت باس، معمولاً تامین‌کننده فرکانس‌های بم (فرکانس‌های پایین) است و به همین دلیل فقط در “کنسرت‌های کُر” مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا صداهای بمِ گروه را (ستون اصلی موسیقایی) تقویت می‌کند.

وزن این عضو از خانواده فلوت به اندازه‌ای است که می‌تواند تا حدی نوازنده را خسته کند. سوراخ جلوی این فلوت بسیار گسترده است و برای تولید صدای با کیفیت، به هوا یا نفس بیشتری نیاز دارد.

فلوت کنتراباس

یکی از اعضای نادر خانواده فلوت است. این ساز اغلب در گروه‌های فلوت دیده می‌شود، اما اخیراً در موقعیت‌های موسیقی تکنوازی و مجلسی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. گستره صوتی فلوت کنترباس، دو اکتاو بم‌تر از فلوت است و قطر، طول و همچنین وزن آن بسیار بیشتر از سایر فلوت‌ها است. به طوری که سازندگان در فکر طراحی و تولید عصا یا میله‌ای برای قرار دادن فلوت روی زمین افتادند و این موضوع به سهولت اجرای نوازندگان کمک کرد.

تبدیل شدن به یک نوازنده برجسته فلوت ممکن است چندین سال طول بکشد. اما پس از تبدیل شدن به یک نوازنده با تجربه، انتقال به یکی دیگر از انواع فلوت، کاری نسبتاً آسان‌تر است. اگر قصد نوازندگی در یک گروه ارکستر را دارید، نواختن پیکولو رایج‌تر است و در چیدمان ارکستری و قطعات موسیقی کلاسیک ارکسترال، بعد از فلوت، نقش بیشتری را دارد نسبت به سایر انواع فلوت. فلوت‌ های آلتو و باس به ندرت در خارج از گروه‌های کُر مورد استفاده قرار می‌گیرند، بنابراین تا زمانی که عضوی فعال در یکی از این گروه‌ها نباشید، فرصت اندکی برای نواختن آن‌ها پیدا می‌کنید. اگرچه در موسیقی معاصر، آهنگسازان امروزی قطعات متنوعی را برای آن‌ها نوشته‌ اند.

انواع فلوت از سراسر جهان

با وجود اینکه موسیقی یک زبانی بین‌المللی است، اما از تنوعات موسیقایی و بومی نیز برخوردار است و با لحن و آوای بومی خود و سازهای مربوط به هر منطقه، جذابیتی ویژه دارد. هر روزه شناخت بیشتری نسبت به این موسیقی‌ها و سازها ایجاد می‌ شود. در اینجا، با چند ساز بادی بومی که بیشترین طرفدار را دارند، آشنا می‌ شویم.

فلوت ایرلندی

فلوت ایرلندی، با نام دیگر “تین ویسل”، یک ساز بسیار محبوب در موسیقی سنتی ایرلند و اسکاتلند است. این فلوت چوبی افقی ساده، با طراحی و ساختاری منحصر به فرد، از دیگر نوع فلوت‌ها متمایز می‌شود. از زمان‌های قدیم، این ساز در فرهنگ و میراث موسیقی ایرلندی جایگاه ویژه‌ای داشته و هنوز هم در این سبک موسیقی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فلوت ایرلندی به صورت ساده و بدون کلید طراحی شده است، اما پس از مدتی تغییرات و پیشرفت‌هایی در آن صورت گرفته و نوع بدون کلید فلوت ایرلندی نیز به وجود آمد. این ساز با صدای آرام و دلنشینی که تولید می‌کند، به گونه‌ای شناخته می‌شود که قادر است احساسات و امواج مختلف را به خوبی منتقل کند.

فلوت ایرلندی با نواختن آهنگ‌ها و ملودی‌های سنتی ایرلندی، به گونه‌ای ویژه و خاص، فضایی از جذابیت و احساس را برای شنوندگان به ارمغان می‌آورد. از آنجا که این ساز در موسیقی سنتی ایرلندی بسیار پرکاربرد است، نوازندگان فلوت ایرلندی با تمرین و تسلط بر آن، می‌توانند در اجراهای گروهی یا تکنوازی، صدایی بی‌نظیر و شناخته شده را به ارمغان بیاورند.

به طور کلی، فلوت ایرلندی با تنوع و زیبایی صدایش، محبوبیت بالایی در موسیقی سنتی ایرلند و اسکاتلند دارد و هر روزه علاقه‌مندان بیشتری به آن و سازهای مرتبط با این سبک موسیقی پیدا می‌کنند.

آشنایی با انواع فلوت

فلوت بامبو هندی (BANSURI BAMBOO)

فلوت بامبو بانسوری یا بامبو هندی، در مناطق مختلفی از هند، پاکستان، بنگلادش، سریلانکا و نپال یافت می‌شود. این ساز بسیار ساده و طبیعی، با استفاده از بامبویی که در آن سوراخ‌هایی قرار داده شده، ساخته می‌شود. فلوت بامبو هندی از طریق تغییر در طول، قطر داخلی ساز و قرار گیری سوراخ‌ها، قابل ساخت و تنظیم است.

این ساز از چوب خیزران ساخته شده است که به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، صدایی زیبا و دلنشین ایجاد می‌کند. بر روی فلوت بامبو هندی، معمولاً 6 یا 7 سوراخ قرار داده می‌شود که توسط نوازنده قابل باز و بسته کردن هستند. این سوراخ‌ها به نوازنده امکان می‌دهند تا نت‌های مختلف را تولید کند و ملودی‌های متنوعی را اجرا کند.

فلوت بامبو بانسوری با تنوع طرح و ساختار، در هر منطقه و فرهنگی به شکل خاص خودش شناخته می‌شود. این ساز با صدای آرام و دلنشین خود، قادر است احساسات و امواج مختلف را به خوبی منتقل کند و در موسیقی سنتی این مناطق، جایگاه ویژه‌ای دارد.

فلوت چینی (DIZI)

فلوت چینی یا دی‌زی (دیتزا)، یک نوع فلوت افقی و بدون کلید است که از جنس بامبو ساخته می‌ شود و در اپرای چینی، موسیقی محلی و ارکسترها استفاده می‌ شود. این ساز، با طراحی و ساختاری منحصر به فرد، صدایی زیبا و خاص تولید می‌ کند. فلوت چینی در انواع مختلفی وجود دارد که از گونه‌های مختلف بامبو ساخته شده‌اند. این ساز برخلاف سایر فلوت‌ ها، یک سوراخ اضافی میان دهان و سوراخ‌ های انگشت دارد که به وسیله یک غشای مخصوص پوشیده شده است. این غشا باعث تغییر در قدرت و تنوع صدای فلوت می‌ شود و صدایی منحصر به فرد را تولید می‌ کند.

فلوت چینی با صدایش، قادر است احساسات و عواطف مختلف را به خوبی انتقال دهد و در اجراهای موسیقی چینی، جایگاه مهمی دارد. همچنین، در ارکسترها و گروه‌ های موسیقی، این ساز به عنوان یک عضو مهم شناخته شده است و می‌ تواند به تنظیم و تحکیم صداهای دیگر سازها کمک کند. فلوت چینی با طراحی ساده و جذاب خود، علاوه بر استفاده در موسیقی سنتی چین، در جوامع موسیقی جهانی نیز محبوبیت دارد و توانسته است طرفداران بسیاری را به خود جذب کند

فلوت‌ های ژاپنی (شاکوهاچی)

ژاپن دارای 8 نوع فلوت سنتی است که ترکیبی از سازهای رو به جلو و سازهای افقی می‌باشند. یکی از این سازها، فلوت شاکوهاچی (SHAKUHACHI) است که در موسیقی محلی و موسیقی جاز ژاپن استفاده می‌شود. این سازها با دقت توسط استادکاران حرفه‌ای ساخته می‌شوند و دارای رنگ آمیزی غنی و قابلیت خم شدن به طور قابل توجهی هستند. در ساخت فلوت شاکوهاچی، از یک تکه عاج فیل استفاده می‌شود که باعث تولید صداهای ظریف و خاص می‌شود.

فلوت شاکوهاچی، با طراحی و ساختاری خاص، از جمله سازهای برجسته و شناخته شده در موسیقی ژاپنی است. این ساز با قدمتی قدرتمند، در سنت‌ها و فرهنگ ژاپنی ریشه دارد و همچنان نیز در اجراهای موسیقی سنتی و معاصر این کشور مورد استفاده قرار می‌ گیرد. فلوت شاکوهاچی با صدایی ظریف و عمیق، قادر است احساسات و امواج مختلف را به خوبی منتقل کند و در اجراهای تکنوازی یا گروهی، صدایی بی‌نظیر و خاص را به ارمغان بیاورد.

در ساخت فلوت شاکوهاچی، از تکه‌ای از عاج فیل استفاده می‌شود که این ساز را به صورت منحصر به فردی تحت عنوان یکی از نمادهای موسیقی ژاپن قرار می‌دهد. استفاده از عاج فیل، به عنوان یک ماده با کیفیت و با ارزش، از اعتبار و اهمیت فلوت شاکوهاچی بیشتر می‌کند و به تولید صداهای زیبا و دلنشین کمک می‌ کند.

آشنایی با انواع فلوت بومی آمریکایی (سرخپوستی)

فلوت بومی آمریکایی (Native American Flute) یا فلوت سرخپوستی، مجموعه‌ای از سازها با نام‌های مختلف است که از مناطق و زبان‌ های گوناگون قومی قبیله‌ای سرچشمه گرفته است. این فلوت‌ها به طور سنتی از چوب ساخته می‌شوند و سوراخ‌های بازی دارند که به دو محفظه تقسیم می‌شوند. محفظه اول برای ورود و جریان هوا استفاده می‌شود و محفظه دوم به عنوان تولید کننده صدا عمل می‌کند.

فلوت بومی آمریکایی با صدای آرام و دلنشین خود، ملودی‌های زیبا و آرامش بخشی را ایجاد می‌کند. اغلب در اجراهای این ساز، از ساز باران (Rainstick) و لرزاننده‌ها نیز استفاده می‌شود تا به تولید صداهای طبیعی و جذاب بیشتر کمک کند. این ترکیب صداها، تجربه‌ای منحصر به فرد و قابل تجربه را برای شنوندگان ایجاد می‌کند.

فلوت بومی آمریکایی به عنوان یک نماد از فرهنگ و تاریخ سرخپوستان آمریکایی شناخته می‌شود و در موسیقی سنتی و مدرن این قومیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز با طراحی ساده و زیبا، صدایی خاص و قدرتمند را به ارمغان می‌آورد و در اجراهای تکنوازی یا گروهی، جایگاه ویژه‌ای دارد.

پن فلوت

فلوت پن (Pan Flute) یا همان ساز سرخپوستی، در طبقه‌بندی فرهنگی یک وظیفه دشوار دارد، زیرا در کشورهای مختلفی از جمله یونان، رومانی، آمریکای جنوبی، آمریکای شمالی، آفریقا، تایلند و جزایر اقیانوس آرام، استفاده و شهرت دارد. فلوت پن شامل لوله‌های صوتی بسته به یکدیگر با طول‌های متفاوت است که معمولاً از موادی مانند نی بامبو و … ساخته می‌شود. صدا با دمیدن هوا در طول لوله‌هایی که فرکانس صدا را تعیین می‌کنند، تولید می‌شود. این ساز با طراحی خاص و صدایی دلنشین و خاص، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در موسیقی سنتی و مدرن بسیاری از فرهنگ‌ها و قومیت‌ها به دست آورد. صداهای زیبا و آرامش‌بخشی که توسط فلوت پن تولید می‌شود، این ساز را به یک انتخاب محبوب برای اجراهای تکنوازی و گروهی در سراسر جهان تبدیل کرده است.

فلوت ریکوردر

فلوت ریکوردر، یکی از سازهای بادی چوبی است که در گستره‌های صوتی متنوعی وجود دارد. در این مقاله، با انواع فلوت ریکوردر به طور مفصل آشنا شدیم.

کتاب فلوت من نیلوفر شاهبازی