نکات مهم و کاربردی نوازندگی

نکات مهم و کاربردی نوازندگی، برای آموزش و یادگیری ساز هر روز باید تمرین کرد، تا ذهن و عضلات در آخر تمرین و تکرار مرتب، جهت نوازندگی تربیت شده و آماده شوند. این تصور که یک تمرین سنگین چند ساعته در طول روز، میتواند جای تمرین های کوچک تر چند روزه را بگیرد، خیلی اشتباه بوده و برای عضلات و مفاصلی که آمادگی تمرین ندارند، ضرررسان است.

فواصل میان تمرین ها و استراحت های روزانه

در حقیقت برای هر میزان تمرین روزانه بایستی از پیش برنامه ریزی انجام گیرد. یک روش مفید میتواند مبتنی بر تکرار مداوم “تمرین و استراحت” باشد. در این روش، بهتر است پس از بیست دقیقه تمرین ۱۰ دقیقه به خود استراحت داد و در این مدت نرمش کرد تا عضلات از حالت گرفتگی ای که به دلیل تکرار دائم یک سری از حرکات در تمرین، به آن دچار شده است، درآیند. در ادامه تمرین، پس از ۲۰ دقیقه تمرین دوم میتوان ۲۰ دقیقه به استراحت پرداخت. پس از ۲۰ دقیقه سوم میتوان تا یک ساعت استراحت داشت. حتی در ساعات بعد میتوان حجم استراحت ها را از این مقدار بالا تر برد. این روش تمرین موجب به دست آمدن توان در استمرار تمرینات برای روزهای بعد است.

از استراحت های ما میان تمرینات میتوان بسیار مفید استفاده کرد. شنیدن موسیقی به عنوان تمرین شنیداری، خواندن مطالب تئوری موسیقی، تاریخ موسیقی و… در جهت بالا تر بردن سطح دانش عمومی موسیقی و ورزش کردن، غیر از آنکه از خشکی و یکنواختی تمرینات می کاهد، از فرد، موسیقیدانی کامل تر می سازد.

چگونه به حداکثر تمرین روزانه برسیم؟

رسیدن به میزان حداکثر تمرین روزانه باید همانند حرکت روی شیب نرم یک منحنی باشد. رسیدن به حداکثر ساعت تعداد تمرین نباید به صورت یک حرکت شتاب زده انجام شود، به این دلیل که در صورت عدم آمادگی مجموعه ذهن و جسم نوازنده، اینگونه تمرین ها نمی تواند مستمر باشد. در حقیقت با افزودن روزانه چند دقیقه تمرین به نسبت تمرین روز قبل کم کم بر میزان توانایی ها افزوده شده، بدن برای تمرین بیشتر آماده می گردد. حتی همین چند دقیقه تمرینی که به حجم تمرینات اضافه می شود. در هر مقطع باید چند روز ثابت بماند تا بدن به آن عادت نماید. به این دلیل که نکته مهم “پایدار ماندن و استمرارداشتن در تمرین ها” است.

نکات کاربردی نوازندگی در مورد زمان تمرین روزانه

به طور کلی نمیتوان یک حکم کلی برای این امر داشت، اما برای افرادی که به صورت حرفه ای قصد دنبال کردن نوازندگی را دارند، حداقل روزانه چهار ساعت تمرین میتواند خیلی مفید باشد. تمرین بیش از این میزان بستگی به توانایی ذهن و جسم فرد دارد. و نیاز به آماده ساختن آن ها دارد. به هر حال، هر چه تمرین بیشتر، بهتر!

نکته با ارزشی که با حجم تمرین روزانه ارتباط زیادی دارد، آموزش و یادگیری در مسیر درست و متد های درست نزد معلمان با اطلاعات است، که با تمرین کافی منجر به پیشرفت مطلوب می گردد.

زمانی که نوازنده به سطح نسبتا مطلوبی از نوازندگی رسید، آیا باز هم نیازی به ادامه تمرین های روزانه تکنیکی وجود دارد؟

یکی از نکات کاربردی نوازندگی حتی پس از طی نمودن سطوح اولیه و زمانی که نوازنده به سطح نسبتا مطلوبی از نوازندگی رسیده است و توانایی نواختن بسیاری از قطعات را نیز بدست آورده، ادامه تمرین های روزانه تکنیکی ضروری می باشد. (که البته از آن جا که تکنیک نواختن سازها متفاوت است، در هر سازی شاهد نوع متفاوتی از این تمارین هستیم.)

در حقیقت یک نوازنده، همواره باید همانند یک ورزشکار حرفه ای که بدنی آماده دارد، قدرت نوازندگی خود را با این دسته از تمرین های مستمر حفظ کند. هر چند بسیاری از نوازندگان، از نواختن این نوع تمارین به علت بی حوصلگی وهمیچنین به اصطلاح خشک بودن آنها طفره می روند، اما باید توجه داشت که رسیدن به یک سطح نسبتا مطلوب به هیچ وجه هم معنا با کنار گذاشتن این نوع تمرینات نیست.

هنگامی که درنواختن قسمت هایی از قطعات دچار مشکل می شویم و به همین دلیل موسیقی ناقص می شود، چه راه حلی وجود دارد؟

همواره مشاهده می شود که برای اکثر قریب به اتفاق نوازندگان، میزان هایی که به اصطلاح غیر قابل اجرا و خیلی مشکل می باشند در قطعات وجود دارد و در حقیقت بعد از هر بار رسیدن نوازنده به آن قسمت ها، موسیقی مورد اجرا دچار ضعف و یا مکث می شود و برخی اوقات نوازنده دچار یاس از اجرای آن موسیقی می شود، به همین علت خیلی از افراد نمی توانند آثار مورد علاقه خود را اجرا نمایند.

یکی از” بهترین” راه حلهای این قضیه این است که: نوازنده در یک مقطع زمانی چند ماهه، قطعه مورد نظر و همینطور همه ی بخش هایی که در نواختن آن ها دچار مشکل می شود را بطور مفصل تمرین نماید، سپس تمرین کل قطعه را رها سازد و به نواختن اثر دیگری مشغول شود، و دوباره بعد از چند ماه، آغاز به تمرین قطعه اصلی کند و این چرخه را تا رسیدن به کمال در اجرای آن موسیقی ادامه دهد.

در تشریح این روش اینگونه میتوان گفت که: در مقطع زمانی که قطعه اصلی را ( که در اجرای آن مشکل داریم) بعد از یک دوره تمرین رها می سازیم و مشغول تمرین قطعه دیگری می شویم، به غیر از اینکه در این مدت بر اثر تمرین پیوسته در نواختن تواناتر می شویم، ذهن نیز به طور” ناخودآگاه”، مشغول تمرکز و تامل روی مواردی می باشد که در حل مسائل آن دچار ضعف بوده است. این دوره زمانی مقطعی خیلی حساس می باشد که سپری شدن آن موجب بروز آمادگی و به دست آمدن توانایی های بیشتر ذهن در “هضم و تحلیل” دشواری های روبروی نوازنده می شود. و در بسیاری با سپری شدن آن به روش فوق، توانایی اجرای پاساژهای مشکل دار به وجود می آید.

استفاده از مترونم برای محاسبه ریتم موسیقی

همانگونه که می دانیم موسیقی بر دو پایه اصلی استوار است، اول صدا (زیروبمی) و دوم زمان (ریتم)، در نتیجه توجه به عنصر ریتم در موسیقی و فراگیری اجرای صحیح انواع آن برای هنرجویان نوازندگی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. اساس محاسبه ریتم موسیقی بوسیله ذهن نوازنده انجام می گیرد و در حقیقت نوازنده بایستی  بتواند ریتم قطعات را در ذهن خود محاسبه نماید. بر این اساس تمرین ریتم خوانی موسیقی، بدون به کار بردن ساز، ذهن را برای محاسبه ریتم در نوازنده تربیت می کند. در دوره ای که هنرجو سرگرم فراگیری دوره نوازندگی می باشد، یکی از راه های خوب جهت فراگیری محاسبه و اجرای ریتم در زمان نواختن با ساز، اجرای ریتم بوسیله پا یا اصطلاحا روش” پا زدن” است.

ولی اشتباه شایعی که معمولا در اوایل این دوره جهت محاسبه ریتم بوسیله روش پا زدن اتفاق می افتد، به این صورت است که هنرجویان ابتدا آغاز به نواختن می کنند. و سپس مطابق با نحوه نواختنشان آغاز به پا زدن می نمایند. و در این حالت که دیگر زمان پازدن ها با همدیگر برابر نیست و حالت دلبخواهی در اجرای ریتم اتفاق می افتد، یعنی برخی نت ها کوتاه تر و برخی دیگر بلندتر از لحاظ زمانی اجرا می گردند.

متاسفانه این اشتباه باعث می شود تا به جای آن که هنرجو اجرای خود را بر پایه ریتم قطعه شکل دهد. ریتم قطعه را بر پایه تصورات و اجرای خود شکل می دهد و در این حالت دیگر قطعه با ریتم اصلی و صحیح خود اجرا نمی شود و هنرجو نیز با تصور اینکه بوسیله روش پا زدن ریتم نواختن خود را تحت کنترل دارد، یک تصور غلط از ریتم قطعه در ذهن خود پرورانده و بدون اطلاع از وجود این مسئله، ذهنیتی اشتباه از موسیقی مورد اجرا و ریتم آن پیدا کرده و در زمان نواختنش این مورد شدت پیدا می یابد.

جهت کمک به حل این مشکل میتوانیم از دستگاه مترونم استفاده نماییم. هنرجو در زمان نواختن با پا زدن و استفاده همزمان از مترونم و هماهنگ کردن ریتم پا با ریتم انتخاب شده برای مترونم، میتواند ذهن خود را برای اجرای صحیح ریتم پرورش دهد. و مشکلی را که در بالا به آن اشاره شد را به تدریج حل کند. مترونم دستگاه بسیار مفیدی می باشد که استفاده از آن در حال حاضر در دنیا، عملی خیلی معمول و جا افتاده است. این دستگاه غیر از آنکه ریتم صحیح و بدون خطا و نوسانی را به نوازنده ارائه می نماید. دایره زمانی و محدوده ضربی هر یک از ریتم های گوناگون از کندترین تا سریع ترین را همانند لارگو (Largo)، آداجیو (Adagio)، آلگرو (Allegro)، پرستو (Presto) و… را در اختیار نوازنده می گذارد.

به مرور که فرد در نوازندگی مهارت بیشتری کسب کرد. در اجرای صحیح و بدون نوسان انواع ریتم ها نیز تواناتر می شود. و کم کم میتواند به حدی از توانایی برسد که حتی بدون پا زدن یا استفاده از مترونم ریتم موسیقی را بخوبی اجرا کند. و کم تر دچار اشتباهات ریتمیک شود. تمرین های ریتم خوانی قطعات بدون ساز، پا زدن و مترونم همگی ابزارهایی می باشند که کمک به نوازنده می نمایند. تا ذهن او به توانایی محاسبه دقیق ریتم موسیقی رسد و نباید اینگونه تصور داشت که از همان روزهای آغازین آموزش، هنرجو بدون کمک گیری از روش هایی از این دست. قادر به اجرای بی نقص ریتم موسیقی می شود.

نکات کاربردی نوازندگی در تمرین

داشتن حداکثر تمرکز در زمان تمرین مطلوب ترین وضعیت است، برای رسیدن به این وضعیت بایستی از بعضی از کارها که از میزان تمرکز می کاهد. دوری کرد. همانند موردی که در این جا می آید:

یکی دیگر از نکات کاربردی نوازندگی، متاسفانه خیلی از نوازندگان به غلط، برای نشان دادن روحیات و احساساتشان، اقدام به تکان دادن بیش از اندازه سر و بدن و یا ایجاد میمیک های خاص در صورتشان می نماید. بایستی دانست، این گونه به اصطلاح ژست ها و رقصیدن ها در زمان تمرین و نوازندگی، موسیقی را زیبا تر نمی سازد. بلکه این صدای ساز و نحوه نوازندگی هنرمند می باشد. که موسیقی را زیبا تر می نماید. انجام اینگونه حرکات برای بازیگران هنرمند باله و اپرا، بر روی سن، تعریف شده و مناسب می باشد. و جزو یکی از مسائل هنری که در زمان اجرا بایستی لحاظ گردد، محسوب می شود.

بعضی معتقدند رقصیدن با ساز، باعث نرمی بیشتر بدن نوازنده شده و بدن او را منعطف تر می سازد. ولی باید دانست تمرین های نرمش بصورت بسیار کامل تراز رقصیدن با ساز، می تواند جداگانه صورت پذیرد تا از میزان دقتمان در هنگام اجرا نکاهد. در زمان اجرا با ساز بهتر است احساسات و روحیاتمان را برای بهتر به صدا در آوردن سازو بالا تر بردن توجه مان صرف کنیم. و در آن جا با اجرای بهترین نوانس ها موسیقی را زیباتر سازیم. در یک کلام بهتر است نوانس ها را به ساز دهیم، نه به بدن خودمان! به این دلیل که برای انجام هر گونه از اینگونه حرکات غیر مفید، درصدی از ناخودآگاه ذهنمان معطوف به اجرای بی وقفه این حرکات شده. و از تمرکز و نیروی ذهن جهت انجام عمل اصلی کاسته می شود.